از آغاز بحث در مورد تاسیس مرکز ملی بیوتکنولوژی در مجلس و دولت بیش از ۲۰سال می گذرد. در آن زمان این بحث ، جزو مباحث داغ مجلس و دولت بود ؛ در حالی که در کشورهایی چون امارات عربی متحده ، عربستان سعودی ، بحرین ، پاکستان و سایر ک شورهای منطقه ، هیچ توجهی به این موضوع وجود نداشت و هیچ شاخصی از پیشرفت این علم و فناوری یا حتی تلاش برای تاسیس چنین مراکزی در منطقه مشاهده نمی شد.
همزمان با آغاز این حرکت در کشور، فعالیت های علمی و تحقیقاتی نیز در مراکز پژوهشی و دانشگاهی کشور رونق یافت و در عین حال با احساس نیاز به نیروهای تحصیلکرده و متخصص ، دوره های کارشناسی ارشد و دکتری در رشته های علوم پایه پزشکی راه اندازی شد و مراکز دانشگاهی اقدام به آموزش و تربیت نیروهای متخصص کردند.
این حرکت رو به رشد، اما کند و کم سرعت بود. مدیریت متمرکزی برای تحقق اهداف تعیین شده ، وجود نداشت و این فعالیت های علمی به صورت جزیره های مستقل از یکدیگر در گوشه و کنار کشور پاگرفته و دانشمندان بنابر تمایلات شخصی ، طرحهای تحقیقاتی را طراحی و اجرا می نمودند. برنامه و اولویتی برای تدوین برنامه های پژوهشی در کشور مشاهده نمی شد.
به رغم آن که چندین شورا و کمیسیون در این ارتباط در کشور تشکیل شد و نمی توان گفت که تشکیل چنین شوراها یا کمیسیون هایی در روند رشد بیوتکنولوژی بی تاثیر بودند؛ اما باید اذعان کرد که هیچ یک در سطح ملی و کشوری فعال نبوده اند. در فناوری های دانش محور، نیروی انسانی بزرگترین سرمایه است و اکنون با گذشت ۲۰سال ، کشور ما با تعداد نیروی انسانی مناسبی در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد روبه رو است.
از سوی دیگر دوره های دکترا نیز بشدت در حال گسترش هستند و جمعیت جوان کشور به سمت دوره های عالی تحصیلاتی جهت داده شده اند.اما اکنون معضل دیگری رخ نموده و سیر مهاجرت این نیروها بشدت رو به افزایش گذاشته است.
زمانی مقصد نیروی انسانی متخصص ایران ، کشورهای غربی بویژه اروپا و امریکا بود؛ اما اکنون کشورهای آسیای جنوب شرقی ، ترکیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز شاهد حضور نیروهای متخصص ایرانی هستند.
امارات عربی متحده با حرکتی جهت دار، گامهای بلندی را در مسیر جذب نیروی انسانی و سرمایه های ایرانی برداشته است و بعلاوه بازار یکی از کشورهای پرجمعیت و نسبتا سرمایه دار منطقه ؛ یعنی ایران را نیز هدف قرار داده است.
تعداد شرکتهای ایرانی فعال در این کشور و تعداد پروازهای روزانه به مقصد شهرهای مختلف این کشور کوچک جنوبی خلیج فارس بخوبی گواه این مدعاست.
اکنون این کشور با راه اندازی منطقه بیوتکنولوژی دبی (Dubiotech) که فاز اول آن همین روزها افتتاح شده و تا پایان سال ۲۰۰۸ به اتمام می رسد ، حرکتی را آغاز کرده است که نتیجه آن چیزی جز مهاجرت تعداد قابل توجهی از نیروهای انسانی متخصص ایرانی در عرصه بیوتکنولوژی که کشور با سرمایه گذاری فراوان آنها را تربیت کرده است ، نخواهد بود. مسلما سرمایه گذاری این کشور برای احداث این منطقه نه بر مبنای نیروی انسانی کشورهای عربی ؛ بلکه با توجه به نیروی انسانی متخصص ۳کشور ایران ، هند و پاکستان بوده است اما از سوی دیگر هند و پاکستان نمی توانند همزمان به عنوان بازار هدف نیز در نظر گرفته شوند لذا امید اول این کشور در هر دو بعد، ایران است.
کشور عربستان سعودی نیز بتازگی با راه اندازی شهر بیوتکنولوژی جده با سرمایه گذاری کلانی به این عرصه وارد شده و محل استقرار شرکتهای چندملیتی و حضور نیروهای بالقوه کشورهای عربی شده است ، اکنون دیگر تهدیدهای بیوتکنولوژی به کشورهای صنعتی خلاصه نشده و به منطقه خاورمیانه نیز کشیده شده است.
اکنون دیگر حرکت بدون برنامه خطرساز است ، گرچه عملکرد مناسب مرکز صنایع نوین برای حمایت از تولیدات دانش محور و سیاست های مناسب وزارت بهداشت برای حمایت از تولیدات حاصل از فرآیندهای بیوتکنولوژی در داخل کشور، موج بسیار مثبتی را به راه انداخته است اما عدم هماهنگی دیگر سازمان ها و مراکز ذی ربط، این فعالیت ها را کمرنگ می کند. این فرآیند بدون یک حمایت ملی همه جانبه ، یعنی فعالیت تمام سازمان های ذی نفع نمی تواند به یک صنعت ملی مبدل شود.شاید بتوان با یک حرکت جهت دار ملی و توجه به پتانسیل های کشور از نظر علمی ، نیروی انسانی و مهمتر از همه ، تکنولوژی های بومی ، بازار کشور را به سایرین تحویل نداد. اکنون بیش از هر زمان دیگری باید سیاست ملی بیوتکنولوژی را با هدف در دست گرفتن بازار منطقه متمرکز کنیم ؛ کاری که توان آن را داریم و اگر به آن نپردازیم ، با توجه به عدم تمایل سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در ایران ، کشورهایی چون امارات عربی متحده ، نیروی انسانی و پتانسیل ایران را به سمت اهداف و خواسته های خود سوق خواهند داد.
دکتر فریدون مهبودی
عضو هیات علمی انستیتو پاستور ایران
روزنامه جامه جم
(البته این مطلب تقریبا ماله 3ساله پیشه ولی قابل تامل وجالبه درضمن بالاخره آرشیوه ما هم باید کامل باشه دیگه)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر